تفسیر روایی سوره إسرا(آیات 66 ـ 111)

روش تفسیر روایی، یکی از رایج ترین و استوارترین روش های تفسیری قرآن است که جایگاه ویژه ای در بین روش های تفسیری داشته و همواره مورد توجه مفسران بوده است. پژوهش حاضر با استناد به روایات تفسیری و منبع قرار دادن آن ها، به تبیین آیات 66 تا 111 سوره إسرا می پردازد. تفسیر قمی، عیاشی، صافی و البرهان، از تفاسیر روایی شیعه و روایات نبوی درالمنثور از منابع اهل سنت، مستند پژوهش پیش رو می باشد. در این آیات به موضوعاتی مانند توجه فطری به خداوند در گرفتاری ها، قدرت خدا بر خلق مجدد بشر هنگام برپایی قیامت، یکتایی خداوند، انعام الهی به بندگان و کفران نعمت از جانب ایشان، برتری آدمیان بر مخلوقات، هدایت و ضلالت بشر، مباحثی مربوط به نماز و نماز شب، ویژگی های قرآن، بیان بهانه ها و توطئه های مشرکان، بیان برخی احوال بنی اسرائیل و معجزات نه گانه موسی? پرداخته شده است. هر چند یافته های این پژوهش نشان می دهد، روایات ذکر شده در تفاسیر مورد نظر، پاسخگوی تبیین و تفسیر کلیه آیات وارده نیست. برای رسیدن به مفهوم صحیح آیه نیاز است که به واژه شناسی برخی مفردات آیه پرداخته شود. به همین منظور، در پژوهش حاضر، 60 واژه از میان آیات، برگزیده و بررسی شده اند. در این مجموعه 280 روایت در ذیل آیات بیان شده است که حدود 60 روایت از آن ها، مربوط به اقامه نمازهای پنج گانه و نماز شب، می باشد. شاید بتوان گفت، مهم ترین موضوع روایات در این پژوهش، مسئله نماز است، که جزئیات آن را جز از طریق روایات نمی توان به دست آورد. در سایر موضوعات نیز، تبیین جزئیات مربوط به آیه، مهم ترین شاخصه روایات تفسیری این مجموعه می باشد. در تحلیل روایات این پژوهش، به گونه شناسی و آسیب شناسی احادیث و استخراج پیام آن ها پرداخته شده. بیشترین روایات از گونه "ایضاح مفهومی" و "بیان مصداق" می باشند. مهم ترین آسیب های ذکر شده، ارسال سند، تعارض روایت با آیات قرآن کریم یا با زمان نزول آیه یا نقل به معنا بوده است. به علاوه، 115 پیام هدایتی نیز از این مجموعه روایات تفسیری، استخراج شده است. مفاهیم کلیدی: تفسیر قرآن کریم، سوره إسرا (آیات 66 تا 111)، تفسیر روایی، آسیب شناسی روایات، گونه شناسی روایات.